مولکولهای زیستی

    این فصل به عنوان فصل آغازین درس زیست شناسی در دبیرستان است به همین خاطر به عنوان مقدمه ای از درس زیست شناسی مطالبی را در این قسمت می خوانیم.

    در سال اول تا حدودی با علوم زیستی که نامی جدید برای مجموعه زیست شناسی است آشنا شدید ، اما به دلیل عمومی بودن سال اول مطالب به شکل خلاصه بیان شده است . سال دوم  شروع آموزش زیست شناسی  در رشته تجربی است ، مطالب در سالهای دوم ، سوم و پیش دانشگاهی به تدریج به دانش آموز عرضه می شود .

    حال باید با توجه به اطلاعاتی که در سال اول دریافت کرده اید ، جواب این پرسش را بدانید که « موضوع علم زیست شناسی چیست؟ »

     افراد  پاسخ های متاوتی به این پرسش می دهند ولی اگر حتی اطلاعات کمی هم از سال اول به خاطر داشته باشید، جمع بندی و خلاصه جواب ها را می توان به این صورت نوشت: علمی که به موجودات زنده می پردازد ، شاید این جمع بندی خیلی خلاصه باشد ولی تقریبا به ما کمک می کند تا مطلب را ادامه دهیم . در سال اول خواندیم که بدن موجودات زنده از سلول ساخته شده ، پس برای آشنایی با موجودات زنده باید از سلول شروع کرد که این مربوط به فصل بعدی می شود ، اما همانطور که در فصل 3 ساختار شیمیایی سال اول خواندید سلول ها نیز از مولکولهای زیستی بعلاوه مولکولهایی که زیستی نیستند ( مواد معدنی ) ساخته شده است . در نتیجه شروع زیست شناسی با مولکولهای زیستی است . در ادامه ، سلول ، سازمان بندی سلول ( بافت ، اندام ، دستگاه ) وبعد از آن به دستگاهای بدن می پردازد .ادامه دستگاه ها را هم در سال سوم می خوانیم .

    در سال اول تا حدودی با ساختار شیمیایی مواد تشکیل دهنده بدن آشنا شدید، در آن فصل خواندیم  که مواد آلی ، موادی هستند که بیشترتوسط موجودات زنده ساخته شده و در ساختمان آنها کربن به عنوان عنصر اصلی شرکت دارد.

    ویژگی خاص عنصر کربن باعث شده تا در مولکولهای آلی گوناگونی زیادی به وجود آید ، همانطور که در شکل بالا دیده می شود در خارجی ترین لایه اتم کربن 4 الکترون وجود دارد ، در هر اتم از عناصر، الکترون های خارجی ترین لایه ، مانند بازویی برای اتصال به اتم های دیگر عمل کرده و با آنها پیوند برقرار می کنند . یکی از این نوع پیوندها بین اتم ها، پیوند کووالانسی است پیوندی که از به اشتراک گذاشتن دو الکترون به وجود می آید ، پیوند بین کربن و اتمهای دیگر نیز از این نوع است . ظرفیت لایه اول 2 اتم و لایه دوم 8 اتم است . اتم کربن مایل به کامل کردن ظرفیت آخرین لایه می باشد پس امکان پیوند با چهار الکترون  یا دست دادن با چهار الکترون دارد .اتم هیدروژن در آخرین لایه یا بهتر بگوئیم تنها لایه خود فقط یک الکترون دارد در نتیجه هیدروژن با تنها بازوی خود می تواند با اتم های دیگر پیوند برقرار کند.

       اگر اتم کربن بخواهد با اتم های هیدروژن پیوند برقرار کند مولکول آن چه شکلی خواهد داشت؟ با توجه به مطلب بالا چون کربن چهار بازو دارد ، می تواند با چهار هیدروژن پیوند برقرار کند که نام آن متان است . یعنی هریک از الکترون های اتم کربن با یک الکترون اتم هیدروژن پیوند کوالانسی برقرار می کند.

            

    مولکولهایی که فقط از کربن و هیدروژن تشکیل شده اند هیدروکربن نام دارند متان ساده ترین هیدرو کربن است در شکل های زیر چند نوع هیدروکربن را می بینید.

       

اتان

        

  پروپان

 

بوتان

برای اینکه کمی بیشتر با پیوندهای شیمیایی آشنا شوید شکل اتم اکسیژن ومولکولی آب در چند شکل زیر نشان داده می شود. مولکول آب از یک اتم اکسیژن :

     

و دو اتم هیدروژن تشکیل شده همینطور که در شکل های بالا می بینید اکسیژن در آخرین لایه خود 6 الکترون دارد پس با دو بازوی خود می تواند با دو الکترون دیگر پیوند به وجود آورد.که آن را می توان به شکل زیر نشان داد.

نوشته شده توسط: کوکب سادسی دبیر زیست شناسی